เที่ยวเมืองเย รัฐมอญ

เรื่องและภาพ : อัยย์ รินทร์

บ้านไม้สองชั้นหลังใหญ่ ในชุมชนชาวมอญบ้านเมาะกะเนี่ยงที่มีลักษณะคล้ายๆ กัน พวกเขาอยู่อาศัยกันมาเนิ่นนาน เป็นญาติมิตรสนิทชิดเชื้อ เพื่อนบ้านใกล้เคียงที่ผูกพัน ผมนั่งอยู่บนเก้าอี้ไม้ระเบียงบ้านชั้นสอง สามารถมองเห็นวิถีการดำรงชีวิตชาวมอญ รู้สึกภูมิใจที่เห็นภาพพระบรมฉายาลักษณ์พระปิยะมหาราชติดอยู่เหนือประตูบ้าน

มองผ่านบันไดไปยังบริเวณบ่อน้ำบาดาลภายในบ้าน หญิงสาวสวมผ้าถุงกระโจม อก สองมือของเธอค่อยๆ สางผมยาวสยาย โดยมีสามีคอยตักน้ำจากบ่อรดราดลงบนศรีษะชำระล้างโฟมยาสระผม เป็นภาพคลาสิคที่ไม่ค่อยมีโอกาสได้เห็นบ่อยๆ มันห่างหายไปจากความทรงจำนับตั้งแต่ผมโยกย้ายมาใช้ชีวิตคนชายขอบเมืองกรุงจะว่าไปภาพเห็นที่เห็นสะท้อนอะไรบางอย่างระหว่างความพัฒนา ผมมิได้ตั้งใจเปรียบเทียบเพราะบ้านแต่ละบ้านย่อมมีความแตกต่าง ทว่าความสุขคือพื้นฐาน ส่วนความสะดวกสบายนั้นมาทีหลัง ชีวิตที่เรียบง่ายอาจสร้างสุขโดยไม่รู้สึกกดดัน ให้ต้องมี ต้องเป็นเหมือนอย่างใคร ๆ กระนั้นก็เถอะใช่ว่าความคิดในแง่นี้จะถูกต้องเสมอไป

เมื่อไม่กี่ชั่วโมงที่ผ่านมาระหว่าที่เดินเล่นในหมู่บ้านที่พัก ผมได้มีโอกาสพูดคุยกับหนุ่มชาวเย คนหนึ่งด้วยภาษาใต้ อันเป็นภาษาติดตัวผมมาแต่กำเนิด ส่วนเขาเรียนรู้ประสบการณ์ตรงจากการไปเป็นแรงงานกรีดยางที่สุราษฏร์ธานี พังงา …

“ผมอยู่นี่ ก็มีความสุขหลับสบาย ไม่ต้องนอนหวาดผวาเหมือนที่บ้านพี่ ” เขาพูดเพียงแค่นี้ผมก็พอนึกภาพออก เราพูดถึงเรื่องอื่นอีกมากมาย กระทั่งผู้นำทางแจ้งว่าถึงเวลาอาหารเย็น สำรับอาหารพื้นถิ่นตั้งรออยู่บนโต๊ะ ธรรมเนียมอย่างหนึ่งของชาวมอญคือห้ามเจ้าเรือนกินอาหารร่วมสำรับกับแขกผู้มาเยือน

หลังอิ่มเอมกับอาหารค่ำจนพุงกาง ผมและเพื่อนร่วมทางเดินตามบรรดาชาวบ้านเมาะกะเนี่ยงไปหาความสำราญที่วัดใกล้บ้าน ผู้คนล้นหลามนั่งอออยู่หน้าเวทีรอเวลาการแสดงของคณะลิเก แผงร้านค้า-ร้านอาหาร มากมายที่ขาดไม่ได้คือแผงขายหมากพลู และแล้วก็ถึงเวลาดนตรีเริ่มบรรเลง ผ้าม่านค่อยๆ เผยร่างของตัวละครคณะลิเกร่ายรำตามทำนอง ผมไม่รู้หรอกว่าความหมายของบทเพลงคืออะไร แต่รู้สึกทึ่งกับท่วงท่าร่ายรำของนักแสดงชายหนุ่ม-หญิงสาว บนเวทีและรู้ก็แต่เพียงว่า ทั้งคนดูและตัวละครสนุกสนานกันจนถึง ๖ โมงเช้าของอีกวัน ส่วนผมนั้นต้องกลับมาเข้านอนเพราะมีโปรแกรมออกเดินทางกันแต่เช้ามืด…